José Zorrilla
21 lutego 1817 roku urodził się w (dawnej stolicy monarchii hiszpańskiej) Valladolid (Kastylia) José Zorrilla y Moral, poeta i dramaturg, najwybitniejszy przedstawiciel romantyzmu w teatrze hiszpańskim; syn karlisty i urzędnika kancelarii królewskiej Karola V; po przeniesieniu się rodziny do Madrytu ukończył szkołę szlachecką prowadzoną przez jezuitów, gdzie brał udział w szkolnych przedstawieniach teatralnych; w latach 1833-36, zgodnie z wolą ojca, lecz niezbyt pilnie, studiował prawo na Uniwersytecie Królewskim w Toledo, z prawdziwą pasją poznając natomiast dzieła literackie zagranicznych (W. Scott, J.F. Cooper, Chateaubriand, A. Dumas, V. Hugo) i rodzimych (ks. de Rivas, J. Espronceda) pisarzy romantycznych; po przeprowadzce do Madrytu znalazł się natychmiast w kręgu stołecznej cyganerii artystycznej i debiutował w madryckiej prasie; na przekór tradycjonalistycznym przekonaniom ojca obracał się wówczas w kręgach radykalnych i z powodu wygłaszania rewolucyjnych przemówień w Café Nuevo był nawet nękany przez policję, lecz już w 1837 związał się z redagowanym przez konserwatystę izabelickiego – Juana Donoso Cortesa El Porvenir [„Przyszłość”] oraz z kołem literackim El Parnasillo; w 1839 debiutował z powodzeniem na scenie Teatro del Príncipe, a w 1840 opublikował tom Pieśni trubadura; pomiędzy 1840 a 1845 był związany kontraktem z Teatro de la Cruz, który wystawił około 20 jego sztuk, w tym największe jego arcydzieło – tragedię bohaterską Don Juan Tenorio (przełożoną na język polski przez Antoniego Langego); już jako sławny i uznany twórca, w 1845 przeniósł się do Paryża (opuszczając także poślubioną w 1838 i dużo od niego starszą irlandzką wdowę), gdzie poznał ówczesną czołówkę pisarzy francuskich (A. Dumas, A. de Musset, V. Hugo, Th. Gautier); poznał również przebywającego na wygnaniu króla de iure Karola VI (hr. de Montemolín), który darzył go przyjaźnią (sam Zorrilla, mimo iż nie był karlistą, żywił wielki szacunek dla dynastii prawowitej, a w twórczości dawał wyraz ideałom tradycjonalistycznym); wrócił do Madrytu po śmierci matki, a w 1849 został członkiem komitetu założycielskiego narodowego Teatro Español; w 1851 wyjechał ponownie do Paryża, a w 1853 do Londynu, skąd przeniósł się w następnym roku do Meksyku; w czasie wojny domowej (1854-1866) konserwatywnych unitarystów i liberalnych federalistów opowiedział się po stronie tych pierwszych, a kiedy cesarzem Meksyku został proklamowany (1864) przez konserwatystów Maksymilian I (Habsburg), Zorrilla został mianowany przez władcę poetą nadwornym i dyrektorem Teatru Narodowego; ściągnął tym na siebie nienawiść meksykańskich liberałów, toteż po klęsce i rozstrzelaniu cesarza musiał wracać do Europy; w 1885 został przyjęty do Królewskiej Akademii Hiszpańskiej, a w 1889 został uwieńczony (w Grenadzie) laurem poety narodowego; zmarł w Madrycie w 1893 roku.
prof. Jacek Bartyzel
Kategoria: Jacek Bartyzel, Kalendarium
